اگر علاقمند به طبیعت نیستید و از گل و گیاه خوش‌تان نمی‌آید و نگهداری کردن از یک گلدان برای شما کاری حوصله‌سربر است، حتما این مطلب را بخوانید.
وابستگی انسان به گیاهان
حیات انسان کاملا به گیاهان وابسته است. هوایی که تنفس می‌کنیم، و غذایی که می‌خوریم به عنوان اساسی‌ترین نیاز ما از گیاهان به عنوان منبع اصلی تأمین می‌شود. ابزارهای بسیاری نیز در زندگی ما از گیاهان تأمین می‌شوند. اما در این مطلب به این رابطهٔ بدیهی کاری نداریم و به دنبال ارتباط حسی انسان و گیاهان هستیم. رابطه‌ای که اگر وجود داشته باشد، بسیاری از نیازها ذهنی و روانی ما را برآورده می‌کند.
در زمینهٔ رابطهٔ انسان و گیاهان تحقیقات گوناگون و بسیاری انجام شده است. در دانشجویانه بیشتر دنبال این بودیم که بفهمیم تأثیر گیاهان بر دانشجویان چیست و در ادامه چندین بررسی علمی در این زمینه را به شما نشان می‌دهیم.
کوری نسبت به گیاهان (Plant Blindness)
امروزه انسان مدرن، گیاهان را تنها به عنوان پشت‌زمینهٔ زندگی شلوغ ماشینی درک می‌کند. در اکثر مواقع انسان‌ها کاملا نسبت به گیاهان بی‌تفاوت هستند و گویی «کوری نسبت به گیاهان» (Plant Blindness) دارند. در حالی که گیاهان نقشی فراتر از تأمین اکسیژن، غذا، دارو و اثاثیه زندگی برای انسان‌ها ایفا می‌کنند.
انسان در گذشته به خوبی به نقش گیاهان در حیات خویش آگاه بود و همواره با کشاورزی و کاشت درخت و گیاهان مختلف، رابطهٔ خود با طبیعت را حفظ می‌کرد. اما امروزه انسان مدرن هر روز بیشتر از گیاهان فاصله می‌گیرد و در فضاهای ذهنی مجازی خویش فرومی‌رود.
نقش گیاهان در محیط‌های انسانی
امروزه طراحان به خوبی دریافته‌اند که محیط بدون گیاه، عملا فضایی خشک و بی‌روح است و انسان‌ها را اذیت می‌کند. پس همواره در طراحی‌ها به شکل‌های مختلف، گیاهان را به کار می‌گیرند. امروزه تقریبا نمی‌توانید یک مجتمع مسکونی یا اداری، خانه یا دفتر کار، مغازه یا حیاط خلوتی را بدون حضور گیاهان تصور کنید. انسان با حضور گیاهان، حس زندگی و شادابی دریافت می‌کند و علاوه بر لذت بردن از محیط، به آرامش می‌رسد. طراحان تلاش بسیاری دارند تا انسان مدرن را با طبیعت آشتی دهند و او را تشویق به نگهداری از گیاهان و مراقبت از آنان کنند.
در ادامه یافته‌های مهمی در رابطه با رابطهٔ انسان و گیاهان را مرور می‌کنیم که دانستن آن می‌تواند ما را به اصلاح سبک زندگی و سبزتر کردن آن سوق دهد.
راه رفتن در طبیعت
یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ میلادی نشان داد که راه رفتن در نواحی حومه و جنگلی بر آرامش روانی و فیزیولوژیکی جوانان تأثیر مثبتی دارد. در یافته‌های این تحقیق نشان داده شد که هم ماندن در یک محیط شهری دارای فضای سبز و هم ماندن در محیط جنگلی دارای اثر مثبتی بر آرامش روانی و فیزیولوژیک افراد دارد. حتی یک پیاده‌روی کوتاه در حومهٔ شهر، جذابیتی مشابه پیاده‌روی در فصل پاییز در جنگل دارد. این مقاله را «اینجا» ببینید.
تأثیر رنگ سبز گیاهان
به طور کلی رنگ سبز، به افزایش آرامش و کاهش استرس انسان کمک می‌کند. یک پژوهش در سال ۲۰۲۱ میلادی نشان داد که رنگ شاخ و برگ باعث بهبود آرامش و وضعیت عاطفی دانشجویان دانشگاه از کشورهای مختلف می‌شود. در این تحقیق که با بررسی اسکن مغزی شرکت‌کنندگان انجام شد، علاوه بر این، نشان داده شد که رنگ‌های سبز گیاهان با احساسات مثبت بیشتری مانند آرامش، راحتی و طبیعی بودن همراه بودند. بنابراین وجود رنگ‌های سبز گیاهان در فضاها ممکن است تاثیرات مثبتی بر آرامش و وضعیت عاطفی داشته باشد. این مقاله را «اینجا» ببینید.
یک مطالعهٔ جالب در ۲۰۱۹ میلادی نشان داد که رابطه مثبتی بین فضای سبز محل تحصیل و عملکرد تحصیلی وجود دارد. در این مطالعه عملکرد تحصیلی بر اساس دروس زبان انگلیسی و ریاضیات سنجیده شد. این نتیجه به خوبی می‌تواند نشان دهد چرا در مدارس متوسطه، یاد گرفتن زبان و ریاضی اینقدر سخت بود. زیرا اکثر فضاهای آموزش و پرورش با بتن و آسفالت یا موزاییک فرش شده و جایی برای طبیعت باقی نگذاشته‌اند. این مقاله را «اینجا» مشاهده کنید.
فضای سبز در دانشگاه
حتما متوجه شده‌اید که دانشگاه‌ها تلاش زیادی می‌کنند تا محوطه‌های دانشکده‌ها را با درخت‌ها و باغچه و گیاهان تزیین کنند. اما شاید ندانید که یک مطالعه در سال ۲۰۲۲ میلادی نشان داد که وجود یک باغ گیاهی گسترده در محوطه دانشگاه از یادگیری دانشجویان در یک برنامه درسی حمایت و به آنها کمک می‌کند. این مقاله را «اینجا» ببینید. یک مطالعهٔ جالب دیگر در سال ۲۰۲۲ نیز نشان داد که فاصله گرفتن از فضای سبز رابطه معکوس با عملکرد تحصیلی دارد. در این مطالعه نوع فضای سبز و بهترین حالت آن برای کمک به عملکرد تحصیلی دانشجویان نیز پیشنهاد شده است. این مقاله را «اینجا» ببینید.
یک مطالعهٔ دیگر در سال ۲۰۲۰ میلادی نیز نشان داد که داشتن طبیعت سبز در کلاس درس تأثیر مثبتی بر دانش‌آموزان دارد. در این مطالعه نشان داده شد که دانش‌آموزان متوسطه وقتی در کلاسی با گل و گیاه شرکت کنند، توجه بیشتر، ارزیابی درس بهتر، و ارزیابی معلم بهتری بعد از یک جلسه تدریس در مقایسه با کلاس بدون گل و گیاه دارند. این مقاله را «اینجا» ببینید.
حتی از پشت پنجره
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ میلادی نشان داد که حتی نگاه کردن به چشم‌اندازهای سبز از فراز یک ساختمان بلند می‌تواند حس رفاه افراد را افزایش دهد. بررسی‌های این تحقیق نشان می‌دهد که تماشای چشم‌انداز سبز از یک پنجره در ارتفاع بلند، افزایش قابل توجهی در قدرت موج آلفای مغزی در لوب‌های جلویی و خلفی و افزایش قابل‌توجه فعالیت پاراسمپاتیک را موجب می‌شود. علاوه بر این به افزایش قابل‌توجه احساساتی از قبیل راحتی، زیبایی، جذابیت، آرامش و شادی و بهبود قابل توجه خلق و خو منجر می‌شود. این مقاله را «اینجا» ببینید.
داشتن گیاه و سلامت روان
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که نگهداشتن گل و گیاه در محیط بسته، دارای اثر مثبتی بر سلامت روان است. این اثرات از قبیل کاهش استرس، کاهش نشانه‌های افسردگی و کاهش احساسات منفی هستند. یک مقاله در این رابطه از سال ۲۰۲۳ را «اینجا» ببینید.
تأثیر رنگ گل‌ها
یک مطالعه در سال ۲۰۲۳ میلادی نشان داد که برخی از واکنش‌های عمومی مرتبط با رنگ‌های اصلی گل وجود دارد. گل‌های آبی نقش موثری در آرامش/کاهش استرس دارند. رنگ‌های گرم یعنی نارنجی، زرد و قرمز، احساسات را برانگیخته و تأثیر مثبت بهتری را ارائه می‌دهند. جالب اینجاست که سفید رنگی بود که هم می‌توانست آرامش بخش باشد و هم احساسات را تقویت کند. این مقاله را «اینجا» ببینید.
تمایل به گلدان
یک مطالعه در سال ۲۰۲۱ میلادی نشان داد که دانشجویان علاقه دارند در اتاق مطالعه گلدان وجود داشته باشد. این ترجیح به روشنی نشان می‌دهد که انسان به راحتی با گیاهان ارتباط می‌گیرد و از حضور آنها لذت می‌برد و آرامش می‌گیرد. این مقاله را «اینجا» ببینید.
دیوار سبز (Green wall)
دیوار سبز اصطلاحی است که برای کاشت عمومی گیاهان در راستای دیوار برای استفادهٔ مفید از فضا به کار می‌رود. جالب آن است که مطالعات نشان می‌دهند حضور دیوار سبز در محیط تأثیر بسیار مثبتی بر انسان‌ها دارد. یک مطالعه در سال ۲۰۲۲ میلادی نشان داد که قرار داشتن دیوار سبز در محیط درسی تأثیر بسیار مفیدی بر دانش‌آموزان دارد. همچنین این مطالعه نشان داد که گیاهان آپارتمانی، دیوارهای سبز و منظره‌های طبیعی بر کاهش اضطراب، استرس، حس بد و بهزیستی تأثیر دارند. یافتهٔ جذاب این مقاله این است که عناصر طبیعی می‌توانند تأثیر فوری بر کاهش سطوح استرس، اضطراب و بهبود حس بهزیستی و خلق و خو داشته باشند. این مقاله را «اینجا» می‌توانید ببینید.
تأثیرات باغبانی
تا اینجا بیشتر از قرار گرفتن در معرض گیاهان و حضور در فضای سبز گفتیم. اما حالا وقت آن شده که توضیح دهیم اگر شخصا دست به کار شوید و به کاشت و نگهداری از گیاهان بپردازید چه اتفاقات جالبی می‌افتد. بنا به تحقیقی در سال ۲۰۱۷ میلادی، کاشت و نگهداری از گیاهان محدوده وسیعی از دستاوردهای سلامتی از قبیل کاهش افسردگی و اضطراب، شاخص حجم بدنی، و نیز افزایش رضایت زندگی، کیفیت زندگی، و حس اجتماعی را به همراه دارد. مطالعات اثر مثبت قابل‌توجهی را برای باغبانی بر دستاوردهای سلامتی در کلیه نمونه‌های بررسی شده نشان داده‌اند. این مقاله را «اینجا» ببینید.
در سال ۲۰۱۲ میلادی گزارش یک تحقیق جالب در دانشگاه جیمز مدیسون (James Madison) منتشر شد. این گزارش که حاصل تحقیق بر دانشجویان بود نشان داد که باغبانی کردن دارای اثر قابل‌توجهی بر خلق‌وخوی دانشجویان است. با بزرگ‌تر شدن فضای باغبانی برای دانشجویان این تأثیرات افزایش می‌یابد. این تحقیق را «اینجا» ببینید.
متأسفانه تحقیقی دربارهٔ نگهداری کردن از گل و گیاهان شخصی و تأثیر آن بر دانشجویان پیدا نکردیم که هر زمان پیدا کنیم، این نوشته را به‌روز‌رسانی خواهیم کرد.
جمع‌بندی
چه دانشجو باشید یا نباشید، به عنوان یک انسان نیازمند حضور گیاهان هستید. اگر دست به کار شوید و فعالیت‌های باغبانی یا نگهداری از گل‌وگیاهان آپارتمانی را به عهده بگیرید، تأثیر رابطه با گیاهان بر شما بیشتر می‌شود. از این به بعد تلاش کنید، هر جا که هستید، حداقل یک گلدان شخصی روی میز یا در اتاق خود داشته باشید تا تأثیرات زندگی مدرن را کاهش دهید و از منافع زندگی با گیاهان که شاخص‌های سلامتی بسیاری را بهبود می‌دهد، استفاده کنید.
