عادت‌ها ساختار شخصیتی ما را رقم می‌زنند. اگر عادت‌های قدرتمندی داشته باشیم به آسانی به سمت موفقیت و پیشرفت حرکت می‌کنیم. همچنین عادات منفی ما را عقب می‌رانند و مانع فعالیت‌های مثبت می‌شوند. مشکل داشتن عادات بد بسیار شایع است. اما آنچه دشوارتر است، زمانی است که یک عادت بد ریشه‌دار شده باشد و دیگر به راحتی نمی‌توانید از شر آن خلاص شوید. در این حالت فرد دچار چالش‌های بسیاری خواهد شد که شاید بدتری آن، حس ناتوانی و افسردگی در اثر وابستگی به عادت بد است که ریشه‌دار شده است.

راه غلبه بر عادات ریشه‌دار چیست؟

چکیده اصلی راهکارهای غلبه بر عادات ریشه‌دار که در منابع مختلف آمده، تغییر نگاه ذهنی است. بدین معنی که فرد مبتلا تا زمانی که نتواند فکرش را از موضوع دور نگهدارد همچنان مبتلا است و هر لحظه ممکن است به عادات قبلی خود بازگشت کند. برای مثال معتادان چند سال پس از ترک اولیه و سم‌زدایی قادر به ترک واقعی اعتیاد خود می‌گردند. پس آنچه ریشه ترک عادت ریشه‌دار را تشکیل می‌دهد، اصلاح ذهنی است.

   همین نکته راهکاری را شکل می‌دهد که این مقاله حول محور آن بحث می‌کند. یعنی دور نگهداشتن ذهن از فکر کردن به لذت یا آرامش ناشی از تکرار عادت منفی که شخص مایل به ترک آن است. در واقع در این پیشنهاد قبل از شروع ترک عادت، باید کار کردن روی ذهنیت خود را آغاز کنید. بدین ترتیب ترک عادت عملی که باید به صورت گام به گام باشد با ترک عادت یا بیماری ذهنی به پیش می‌رود.

   نکته مهمی که باید ذکر کنم این است که عادات ریشه‌دار را نمی‌توان به طور ضربتی ترک کرد. یکباره کنار گذاشتن آن عملا غیرممکن است و به زودی (یا حتی پس از ۳-۴ ماه) خواهید دید که دوباره در حال تکرار آن هستید. پس بهتر است به جای خرد کردن اعصاب خود، به طور منطقی رفتار کنید.

بدین منظور چند نکته و راهکار عملی برای تصحیح فضای فکری و دور ماندن از افکار منفی پیشنهاد می‌کنم:

• شخص مبتلا به یک عادت ریشه‌دار کاملا متوجه می‌شود که چه زمانی افکار منفی دوباره دارند در ذهنش جولان می‌دهند. همان افکاری که او را به سمت عادات منفی سوق می‌دهند
• وقتی باید از این راهکار استفاده کنید که حس می‌کنید الان فضای ذهنی شما شفاف و کاملا سالم است. مثلا کسی که عادت به بازی رایانه‌ای دارد، زمانی می‌تواند این تمرین را شروع کند که در آن لحظه افکار تمایل به بازی در ذهنش موج نمی‌زند و ذهنش آرام و بی‌تفاوت است
• در این زمان است که شما می‌توانید یک تمرین عملیاتی اجرا کنید: سعی کنید چند ساعت همین فضای ذهنی را حفظ کنید. به تدریج خواهید توانست آن را به چند روز و بیشتر بسط دهید.
• در این تمرین خوب است از فعالیت‌هایی بهره بگیرید که ذهن را مشغول می‌کنند و شما را از فضایی که در آن به عادت منفی خود می‌پردازید دور باشید: به ورزش بروید، با دوستان باشید، کتاب‌های جدید بخوانید یا یک دوره آموزشی جدید و جذاب را شروع کنید
• یک کار خوب دیگر نوشتن است. بسیار عالی هم جواب می‌دهد. هر روز در دفتری خاص با زبان خاص که خودتان فقط می‌فهمید جملاتی درباره موفقیت در احساس پیروزی بر این عادت بنویسید. شکل بکشید. شعر بگویید یا هر چیزی دلتان خواست بنویسید
• کار خوب دیگر این است که هر روز جلوی آینه به چشمان خودتان خیره شوید و به خودتان قول بدهید امروز هم تلاش‌تان را برای تضعیف این عادت انجام می‌دهید. از خودتان خجالت نکشید! شاید باورتان نشود ولی بعضی این‌طور هستند و اگر شما هم هستید، وقتش است با خودتان صریح و قاطع باشید.
• به ویژه مهم است که به محض احساس خطر یعنی زمزمه‌های اولیه تکرار عادت منفی خود تلاش کنید از این افکار فاصله بگیرید
• خود عمل منفی را نیز به تدریج کم کنید. گفتم که نمی‌توان این کارها را یک باره کنار گذاشت. پس همزمان بر ذهن خود کار کنید و حجم عمل منفی یا تعداد تکرار آن در هفته را کم کنید تا رستگار شوید!