انتخاب رشته یک کار ساده نیست و سهلانگاری در آن میتواند آیندهٔ شما را با چالشهای بسیاری مواجه کند. بنا به آمارهای رسمی بیش از ۸۲ درصد از دانشجویان از انتخاب رشتهٔ خود راضی نیستند. همین نکته نشان میدهد که اعتماد کورکورانه به مشاورین کنکور میتواند دردسرهای بسیاری برای شما ایجاد کند. در این مقاله راهکارهای اصولی انتخاب رشته بر اساس توانمندیها و علایق شما توضیح داده شده که امیدوارم لذت ببرید.
چرا بر اساس کارنامه نباید انتخاب رشته کرد؟
این سوال اولیهای است که بسیاری از کنکوریها به آن توجهی ندارند. قبولی بر اساس بهترین رشتهها (که معلوم نیست واقعا چرا بهترین هستند) معمولا پیشنهاد مشاورین کنکوری است که قصد ندارند، وقت زیادی برای شما بگذارند. آنها تنها به این توجه دارند که بهترین رشته (احتمالا بر اساس این که چقدر میتوان از آن پول درآورد) که میتوانید قبول شوید یا بهترین دانشگاه (بر اساس شهرت آن) کدام هستند. به همین دلیل است که خروجی انتخاب رشته به کمک مشاورین کنکور این قدر فاجعهبار است.
دروغی به نام رشتههای برتر
همیشه در جامعه برخی رشتهها سر زبانها هستند و والدین فکر میکنند اگر در این رشتهها قبول شوید، آیندهٔ شما تضمین است. این خیالی توهمی است و ناشی از خطای شناختی است که هنوز در جامعهٔ ما رواج دارد.
واقعیت این است که اگر رشتهٔ تحصیلی با شما سازگار نباشد، به بدترین انتخاب شما تبدیل خواهد شد. برای مثال از دانشجویان بسیاری شنیدهام که رشتهٔ کامپیوتر، عمران، و یا پزشکی را دوست نداشتند و تنها به اصرار والدین و مشاور کنکور در این دام بلا گرفتار شدهاند.
تغییر و تحولات آیندهٔ کاری مشاغل
هر روز مشاهده میکنیم که مشاغل جدیدی ابداع میشوند و برخی مشاغل میمیرند. با گسترش فناوریهای مدرن هر روزه این خطر بیشتر میشود که رشتهای که اکنون در آن درس میخوانید، چند سال دیگر بازار کار خود را از دست بدهد. به همین دلیل در دنیا روندی در حال فراگیر شدن است که یک شهروند حداقل ۲ تخصص داشته باشد.
پس به این نکته دل خوش نکنید که اگر رشتهای که الان محبوب است را بخوانید، حتما آینده هم از آن شماست. این یک تلهٔ شناختی است که میتواند بسیار گول زننده باشد.
اول استعداد بعد علاقه
شاید فکر میکنید میخواهم بگویم به علایق خود توجه نکنید. خیر ولی لازم است بدانید در کدام مرحله پای علاقه وسط کشیده میشود. یکی از خطاهای مرسوم در انتخاب رشته این است که داوطلب تنها به علایق خودش توجه میکند. اشتباهی که در این روش نهفته این است که ممکن است به یک رشته علاقمند باشید ولی در آن دارای استعداد حداقلی نباشید. پس روزهای سختی در انتظار شماست.
برای مثال کسی که پایهٔ ریاضی ضعیفی دارد در بسیاری از رشتههای مهندسی به مشکل برخورد خواهد کرد. کسی که خلاقیت پایینی دارد در رشتههای هنری به دردسر میافتد. کسی که از جمعیت فراری است و تنهایی خودش را دوست دارد، نمیتواند در رشتهٔ روابط عمومی یا بازاریابی چندان موفق باشد.
ابتدا باید استعدادهای حداقلی خود را بسنجید و دقت کنید که در مجموعه رشتههایی که میتوانید قبول شوید، در کدام موارد استعداد بیشتری دارید و بعد بروید سراغ علاقه. یعنی ابتدا استعدادهای خود را در نظر بگیرید و در گام بعدی میزان علاقه را بسنجید. این روش کمک میکند انتخاب شما نتایج قابل اتکایی داشته باشند. زیرا هم استعداد و هم علاقه را در انتخاب رشته لحاظ کردهاید.
چطور استعدادها را شناسایی کنید؟
در کشور ما استعدادیابی متأسفانه در مقاطع دانشآموزی به درستی انجام نمیگیرد. خانوادههای ما نیز در این زمینه چندان اطلاعی ندارند و اولویت برای آنها کلاسهای کنکور و آزمونهای قبل از کنکور است. در حالی که وقتی مرحلهٔ کنکور طی شد و نوبت انتخاب رشته رسید، دردسر شروع میشود.
برای شناخت استعدادها راههای بسیاری وجود دارد. آزمونهای استعدادیابی، توجه به فعالیتهایی که خوب انجام میدهید، و این که کجا ناگهان درخشیدید (حتی اگر کسی چندان متوجه نشد) میتواند به شما در پیدا کردن استعدادهای شما کمک کند.
یک راهکار مهم دیگر استفاده از آزمونهای استاندارد مثل آزمون دیسک (DISC) است. این آزمون ساده است و البته به تحلیل دقیق توسط مشاور نیاز دارد. اما به خوبی به شما میتواند بگوید چه الگوهای رفتاری دارید و چه رشتههایی بر اساس نوع عملکردی که نیاز دارند، برای شما مناسب هستند.
در مورد آزمون MBTI نیز به شما هشدار میدهم. برخی کارشناسان ناآگاهانه از این آزمون برای کمک به انتخاب رشتهٔ صحیح استفاده میکنند. ولی این آزمون از نظر فنی برای انتخاب رشته تحصیلی و شغل آینده مناسب نیست و شما را به دردسر خواهد انداخت. در حالی که بنیاد جهانی MBTI در مستندات خود توضیح داده است که این آزمون برای انتخاب زمینه شغلی مناسب نیست.
نظر فعالان شغلی را بپرسید
پس از طی مراحل قبلی لازم است با کسانی که در رشتههای مد نظر شما کار میکنند، مشورت کنید. یادتان باشد دانشجوهای این رشتهها نمیتوانند از آیندهٔ شغلی و کاری این رشته برای شما صحبت کنند. زیرا آنها هنوز در مراحل تئوری قرار دارند و به طور عملیاتی وارد کار نشدهاند.
به ویژه یادتان باشد با کسانی که از انتخاب رشتهٔ خود ناراضی هستند ابدا مشورت نکنید. در این صورت تنها یأس و ناامیدی شما افزایش مییابد و روحیهٔ خود را از دست میدهید.
با والدین خود صحبت کنید
این نکات چکیدهٔ خلاصهای بودند از روش اصولی انتخاب رشته. اگر درست انتخاب رشته نکنید، حتی اگر در یک رشتهٔ به ظاهر پولساز قبول شوید، ممکن است به سادگی در طی ۴ سال تحصیل شما در دانشگاه، دیگر آن رشته موقعیت خود را از دست داده باشد. پس با والدین خود صحبت کنید و انتخاب رشته را به شکلی اصولی و بر اساس منطق و عقلانیت انجام دهید.
در ویدیوی زیر این نکات را به طور فشرده توضیح دادهام که امیدوارم لذت ببرید.
