امروزه بحث مهارتهای کاربردی به شدت اهمیت یافته است. اگر مهارتهای کاربردی مناسبی نداشته باشید، پز دادن به مدرک دانشگاهی‌تان را فراموش کنید! امروزه به روشنی هم در کسب و کارهای بخش خصوصی و هم دولتی مشخص شده است که کارکنان فاقد مهارتهای کاربردی در پیشبرد اهداف سازمانی به شدت ناتوانند و بهترین گزینه برای تعدیل نیرو به حساب می‌آیند. گاهی جوانانی در جستجوی کار به ما مراجعه می‌کنند که یک زونکن مدارک از دوره‌هایی که گذرانده‌اند همراه دارند. به تجربه یاد گرفته‌ایم که کسانی که مدارک زیادی همراه دارند، به همان نسبت کمتر کار بلد هستند! شاید تعجب کنید اما ترجیح می‌دهیم از این گونه افراد پرهیز کنیم مگر این که مدارک آنها در یک رشته باشد. در بسیاری موارد کسی که تعداد معدودی مهارت کاربردی مفید دارد، خیلی بهتر از چنین افرادی می‌تواند کار کند!
در جهان امروز، مهارتهای کاربردی نقش مهمی دارند. در این مقاله قصد نداریم مهارتهای کاربردی مهم را معرفی کنیم. بلکه روش یادگیری مهارت‌ها را به شما خواهیم گفت.
بسیاری از دانشجویان تلاش می‌کنند به هر شکل ممکن، مهارتهای بسیاری کسب کنند. یعنی از بعد کمّی به افزایش مهارت بپردازند. آنها همزمان در کلاس زبان، برنامه‌نویسی، کلوپ ورزشی، سلفژ مقدماتی و بسیاری دوره‌های دیگر ثبت نام می‌کنند و عملا تمام وقت در حال آموزش هستند! اما نکته مهمی هست که آنها نمی‌دانند: «اگر زمانی را به تسلط بر آموخته‌ها اختصاص ندهید، کل آموزش شما بی‌اثر خواهد شد». برای مثال سعی کنید برخی فرمول‌های ریاضی یا دروس مهمی را که در دوران دبیرستان یاد گرفته بودید و نمرات خوبی کسب می‌کردید را به یاد آورید. می‌بینید که به دشواری می‌توانید چنین کاری بکنید زیرا آموزش شما بر مبنای بازده در کوتاه مدت (تا پایان سال تحصیلی و حداکثر تا کنکور) طراحی شده بود و پس از گذشت زمان بیشتر دیگر کارآیی لازم را ندارد.
پس اگر تا به حال به این خیال خام دلخوش بودید که با گذراندن دوره‌های زیاد می‌توانید پلکان پیشرفت را سریع‌تر طی کنید، کاملا اشتباه می‌کردید. بقیه مطلب را بخوانید تا راهکارهایی برای جلوگیری از افتادن در دام کمّی‌گرایی را ببینید.
حال وقت آن رسیده که ۷ راز مهم را با شما در میان بگذاریم. با عمل کردن به این رازها قادر خواهید بود بهترین دوره‌های کاربردی را بگذرانید و بیشترین موفقیت را در مقایسه با رقبا کسب کنید:
اگر می‌خواهید مدارکی که می‌گیرید کاربردی باشند، از فکر این که دیگران به شما حسودی کنند یا روی بعضی آدم‌های حسود را کم کنید به کلی خارج شوید. مدرک باید در آینده شما نقش تعیین کننده داشته باشد. به این فکر کنید که اگر مدرکی بگیرید و از آن استفاده نکنید، همان افراد خواهند گفت شما صرفا برای جبران کمبود شخصیتی رفته‌اید این مدرک را گرفته‌اید! پس واقع‌بین باشید و به کاربردی بودن مدرک برای خود اهمیت دهید.
اگر برعکس عمل کنید و نگاه درونی به مهارت‌آموزی داشته باشید، کم‌کم دیگران هم متوجه توانمندی‌‌های شما خواهند شد که فرصت بزرگی برای شماست. این روزها حجم اطلاعات بسیاری در دسترس عموم است. پس نمی‌توانید با شعبده‌بازی و زیرکی به خرج دادن خود را متخصص جا بزنید. حرفه‌ای کار کنید و نتایج حرفه‌ای عرضه کنید.
بسیاری از دانشجویان به اولویت در گذراندن دوره‌های آموزشی توجهی ندارند. برای مثال گذراندن دوره‌های آموزش رایانه در ترم‌های پایین اولویت بالاتری از گرفتن مدرک زبان دارد. گر چه زبان را باید همواره در کنار دیگر دوره‌ها یاد بگیریم.
برای تشخیص اهمیت دوره‌ها حتما به رشته و شرایط خود نگاه کنید. این که ترم چندم دانشگاهی هستید، چه رشته‌ای می‌خوانید و چه شرایط مالی و خانوادگی و وقت آزاد دارید کاملا در انتخاب دوره‌هایی که می‌گذرانید تاثیرگذار هستند. همچنین با کسانی که این دوره‌ها را گذرانده‌اند، مشورت کنید تا بهترین تصمیم را برای شرایط حال بگیرید. همچنین می‌توانید دوره‌هایی که رقبا گذرانده‌اند را دنبال کنید. اما مراقب دنباله‌روی کوته‌فکرانه هم باشید.
راهکار مهم دیگر برای تشخیص این که چه دوره‌هایی برای شما مهم‌تر است، استفاده از آزمون‌های شخصیتی است. به قول قدما، هر کسی را بهر کاری ساختند. پس اگر مثلا روحیه درون‌گرا دارید، گذراندن دوره‌های بازاریابی شبکه‌ای بعید است به شما کمک کند. یا اگر روحیه برون‌گرا دارید، رفتن به دوره‌های نقاشی و خیاطی احتمالا با روحیه شما در تضاد خواهد بود.
امروزه افرادی را در جامعه می‌بینیم که متخصص‌نما هستند. اگر به رزومه آنها نگاه کنید از مدرک آشپزی تا تعمیر سفینه‌های فضایی دیده می‌شود! اما عملا به هیچ یک از این دوره‌ها مسلط نیستند. چنان که گفتیم، بدون کسب تسلط، فهرست کردن یک زونکن مدرک و گواهی دوره‌های مختلف دردی از شما دوا نمی‌کند. به راحتی در مجامع تخصصی کم می‌آورید و نمی‌توانید ایده روشنی را طرح کنید. به قول معروف باید زیپ دهان را بکشید و لام تا کام سکوت کنید تا به قول جرج برنارد شاو، شک همه به خودتان را به یقین تبدیل نکنید.
شاید ناراحت شوید ولی جایی که با اتکا به این گونه مدارک شما را استخدام کند، به احتمال زیاد جای جالبی نیست و مدیرانی کوته‌فکر دارد. شاید هم مشکل مالی دارند و تنها به استخدام یک نیروی متوسط قانع هستند. بهتر است به سراغ جایی بروید که نگاه مدیرانش کاربردی است و افرادی توانمند را استخدام و برای نگهداشتن آنها حقوق و مزایای خوبی پرداخت می‌کنند. حتی اگر قصد ندارید برای کسی کار کنید، بدانید که بدون نگاه کاربردی، موفقیت تقریبا غیرممکن است.
باید به سطحی از تسلط برسید که عرصه را بر رقیبان تنگ کنید. باید کارتان را خیلی خوب انجام دهید و در این زمینه پیشتاز باشید تا در بازار رقابت، پیشرو باشید یا لااقل در سطح معقولی بتوانید فعالیت کنید.
گاهی با فرصت‌هایی مواجه می‌شویم که از نظر آموزشی ارزشمند است، ولی مدرکی به ما داده نمی‌شود. مثلا برخی موسسات آموزش‌هایی می‌دهند که مدرک رسمی ندارد. اما مدرس باتجربه‌ای آموزش را ارایه می‌کند. این‌ها فرصت‌های طلایی هستند که نباید از دست دهیم. همچنین می‌توانیم برای یک حرفه‌ای کار کنیم یا مدتی را در یک پروژه با دیگر متخصصین همراه شویم.
این‌ها فرصت‌های آموزشی ارزشمندی هستند که گر چه مدرک رسمی ندارند، شما را از نظر فنی و کاربردی به شدت ارتقا می‌دهند. حتما از آنها استقبال کنید و دقت کنید در دوره‌هایی شرکت کنید که مهارت‌ها بر اساس تجربه و کاربرد مفید به شما عرضه شوند. به ویژه رزومه استاد را بررسی کنید و اجازه ندهید هر کسی که از روی جزوه می‌تواند یک چیزهایی سر هم کند، استاد شما شود. عمر گران‌بهاتر از آن است که با چنین مدرس‌هایی تلف شود.
بالا بردن سطح دوره از مهم‌ترین نکاتی است که باید بدان توجه کنید. زیرا یک مدرک ظاهرا معتبر که پشتوانه نداشته باشد نمی‌تواند مدافع شخصیت کاری شما در مسیرهای ارزشمند باشد. بلکه به زیان شما عمل خواهد کرد و مرتبا انتقادات پیدا و پنهان درباره شما منتشر می‌شوند. ولی داشتن مهارت حقیقی که از شرکت در دوره‌های باکیفیت حاصل می‌شود، افق دید شما را توسعه داده و شخصیت حرفه‌ای واقعی از شما به نمایش می‌گذارد.
تا وقتی که بر کل مطالب دوره تسلط پیدا نکردید، دست از تمرین و تکرار برندارید. گاهی مثل دونده‌های سرعت که تفاوت قهرمان جهان با نفر بعدی فقط چند صدم ثانیه است، ندانستن یک نکته کوچک و ظاهرا جزئی در یک حوزه کاربردی می‌تواند شما را ماه‌ها یا سال‌ها عقب بیندازد.
فراموش نکنید دوره را برای یاد گرفتن می‌گذرانید. پس اگر تسلط نداشته باشید و ناچار باشید مرتبا به جزوات و کتب مرجع مراجعه کنید، در واقع چیزی یاد نگرفته‌اید و هنوز یک مبتدی هستید.
این مهارت‌ها باید کاملا در ذهن شما ریشه بدوانند و شما بدون تلاش خاصی بتوانید از آنها استفاده کنید. برای مثال یک دوچرخه‌سوار در ابتدا باید با چرخ‌های کمکی تمرین کند ولی پس از مدتی بدون هیچ تلاش فکری ساعت‌ها دوچرخه‌سواری می‌کند و حتی می‌تواند در حین دوچرخه‌سواری به مطالب آموزشی گوش دهد، با موبایل صحبت کند یا به حل مسائل علمی فکر کند و حتی در زمان رسیدن به مقصد به یاد نیاورد که در مسیر چه چیزهایی دیده است.
یادتان باشد ذهن انسانی پیچیده است و از گام‌های اولیه تسلط تا بروز شگفتی‌ها راه درازی در پیش دارید و باید مرتب به تسلط خود بیفزایید.
حتی اگر حافظه خوبی داشته باشید و اطلاعات دوره را کاملا به یاد داشته باشید، باز هم در خطر فراموشی قرار دارید. واقعیت این است که اگر اطلاعات دوره‌های کاربردی را به‌روزرسانی نکنید پس از مدتی اطلاعات شما مندرس و فاقد ارزش خواهند بود. امروزه حتی در دانشگاه متخصصینی را می‌بینیم که سال‌ها است به‌روزرسانی نشده‌اند و اگر جزوه یا کتاب مرجع را از آنها بگیریم حتی نمی‌توانند یک جلسه تدریس کنند. زیرا اطلاعاتی مندرس و فاقد ارزش کاربردی به روز دارند.
با گسترش علوم این نکته مهم را باید به خاطر داشته باشید که به پارادایم یادگیری در طول عمر عمل کنید. نمی‌توانید یک دوره یادگیری داشته باشید و بقیه عمر از همان تغذیه کنید. به قول پیامبر گرامی اسلام (ص): «اطلبوا العلم من المهد الی اللحد» که به بیان فردوسی بزرگ می‌شود:
«چنین گفت پیغمبر راستگوی — ز گهواره تا گور دانش بجوی»
برای کسب مهارتهای کاربردی عجله نکنید. دوره‌ها را به تدریج از مهم‌ترین اولویت شروع کنید و وقت کافی برای تمرین و تمرکز و استراحت اختصاص دهید. تعداد زیادی دوره که در زمان کوتاهی گذرانده شوند، بازده پایینی دارند. پس برنامه‌ریزی درازمدت داشته باشید و در هر سال روی چند دوره مهم تمرکز کنید.
نکته آخر: شما حاصل پردازش آموخته‌های خود هستید، پس هر چه بیشتر بیاموزید ولی فراموش نکنید زمانی هم برای تمرکز و بررسی آنچه آموخته‌اید اختصاص دهید.
با این هفت راز می‌توانید مهارتهای کاربردی را بسیار باکیفیت‌تر از گذشته و ماندگارتر از قبل بیاموزید.
فعالیت اصلی دانشجویانه، توانمندسازی دانشگاهیان و کاریابی تخصصی برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان است.
