یکی از روندهای در حال رشد در کشور در رده‌های مختلف سنی، استعدادیابی است. خانواده‌ها دوست دارند بدانند بچه‌ها در چه زمینه‌ای استعداد دارند، آموزش و پرورش برای دانش‌آموزان متوسطه برنامه‌های استعدادیابی برگزار می کند. آزمون‌های مختلف استعدادیابی به شدت تبلیغ می‌شوند. ولی نکاتی در این زمینه وجود دارند که اگر دقت نکنید، نمی‌توانید استعدادیابی را به درستی دنبال کنید.
ابعاد مختلف استعدادیابی
استعدادیابی جنبه‌های بسیاری دارد. لازم است مؤلفه‌های شخصیتی خود را بشناسید، علایق خود را شناسایی کنید، انواع هوش خود را بشناسید، ببینید در چه فعالیتی احساس راحتی و آرامش می‌کنید و امثال آن. حرکت در مسیر استعدادیابی به تلاش نیاز دارد و باید زمان کافی اختصاص دهید تا بتوانید بهترین نتیجه را بگیرید.
آزمون‌های مختلف
یکی از نکات مهم تنوع آزمون‌های استعدادیابی است که توسط کارشناسان تبلیغ می‌شود. این آزمون‌ها قابلیت‌های مختلفی دارند و هیچ یک کامل نیستند. ولی در مورد آن‌ها طوری تبلیغ می‌شود که گویی اگر فقط با یکی از آن‌ها خود را محک بزنید، قطعا مسیر آینده را پیدا خواهید کرد. متأسفانه چنین چیزی درست نیست و متخصصین هشدار می‌دهند که هیچ آزمونی به تنهایی کافی نیست و نمی‌توانید زندگی خود را بر اساس آن طراحی کنید.
باید متوجه باشید که هر آزمون برای چیست. کاربرد آن چیست و نتایج آن چه مفهومی دارند. برای مثال آزمون MBTI برای طراحی مسیر آینده شغلی مناسب نیست. طراحان این آزمون آن را برای این هدف طراحی نکرده‌اند. ولی بسیاری از افراد سودجو آن را برای انتخاب زمینهٔ شغلی آینده پیشنهاد می‌کنند که اساسا پیشنهادی نادرست است.
راه صحیح این است که از چند آزمون استفاده کنید و ترکیبی از آن‌ها را برای شناخت بهتر خود در نظر بگیرید.
نیاز به مشاور
در واقع بسیاری از آزمون‌های استعدادیابی نیازمند تفسیر هستند. اگر نتیجهٔ آزمون توسط یک متخصص تفسیر نشود، ممکن است در ارزیابی‌ای که از آن بدست می‌آورید، به خطا بروید.
برای مثال آزمون دیسک با این که زیاد پیچیده نیست. ولی اگر یک متخصص آن را برای شما تفسیر کند، خیلی بهتر آن را درک خواهید کرد. این آزمون بسیار کاربردی است و توسط شرکت‌های بزرگی مثل گوگل استفاده می‌شود. با این وجود تفسیر درست آن می‌تواند بهتر به شما در درک واقعیت کمک کند.
در انتخاب مشاور هم دقت کنید. متأسفانه بسیاری از افرادی که خود را متخصص مشاوره معرفی می‌کنند، چندان از آن سررشته ندارند. اعتماد کردن به این افراد، مدرک تحصیلی آن‌ها یا معروفیت آن‌ها می‌تواند دردسرساز باشد. زیرا بسیاری از افراد با دریافت مشاورهٔ نادرست، مدت‌ها دچار تناقض در ذهنیت خود شده و قدرت تصمیم‌گیری درست را از دست داده‌اند.
لحظهٔ آهان
اصطلاح Aha moment که ترجمهٔ بی‌مزهٔ «لحظهٔ آهان» در فارسی به آن نسبت داده شده، مفهوم بسیار ارزشمندی در استعدادیابی است. این مفهوم به زمانی گفته می‌شود که متوجه می‌شوید یک فعالیت قابلیت آن را دارد که شما را در خود غرق کند. بدین ترتیب که وقتی به آن فعالیت مشغول می‌شوید، متوجه نمی‌شوید زمان می‌گذرد و اصلا احساس خستگی نمی‌کنید.
این کشف معمولا تصادفی اتفاق می‌افتد. یک کار لذت‌بخش غیر از خوابیدن، غذا خوردن و بازی کامپیوتری و فیلم دیدن شما را چنان در خود غرق می‌کند که اصلا متوجه نمی‌شوید چطور زمان می‌گذرد. خسته نمی‌شوید و قادر هستید ساعت‌ها به آن بپردازید و به معنی دیگر در آن غرق شوید.
زمان کافی
به طور عادی استعدادیابی فعالیتی زمان‌بر است. اگر عجله دارید و از افرادی نیستید که حاضر باشند، زمان کافی برای استعدادیابی اختصاص دهند، بهتر است به دنبال «لحظهٔ آهان» خود بگردید. برای یافتن این نوع از فعالیت هم بهتر است تجربه‌های بیشتری در زندگی داشته باشید. هر چه جلوتر بروید و بیشتر تجربه کنید، به کشف فعالیتی که با روحیات شما سازگارترین است، نزدیک‌تر می‌شوید.
جامعه را فراموش نکنید
حتی اگر استعداد خاص خود را پیدا کنید، باید مراقب باشید. حقیقت این است که اگر واقع‌بین باشید، گاهی استعداد شما چیزی نیست که جامعه به آن بها می‌دهد. پس نباید تنها به این فکر باشید که اگر استعداد خود را پیدا کردید، همهٔ زندگی خود را بر اساس آن بنا کنید.
بهترین نمونه‌های این مفهوم ون‌گوگ و تسلا هستند. آن‌ها در زمینهٔ خود بسیار بااستعداد بودند. ولی شرایط اجتماعی اجازه ندادند به درستی استعداد خاص خود را فعال کنند. پس بهتر بود علاوه بر استعداد خاص خود، فعالیتی را عملیاتی می‌کردند که موفقیت اجتماعی را هم کسب کنند. ایده‌آل‌گرایی کمکی به آن‌ها نکرد و با این که در حوزهٔ استعداد خود درخشیدند، ولی زندگی سختی را تجربه کردند و در فقر و گمنامی از دنیا رفتند.
جمع‌بندی
استعدادیابی فرآیندی است که نیازمند توجه در طی زمان است. استفاده از آزمون‌های مختلف با کمک مشاور به شما کمک می‌کند بهتر استعدادهای خود را شناسایی کنید. علاوه بر این به دنبال کشف حس غرق‌شدگی و لحظهٔ آهان باشید تا رستگار شوید.
